Het voorstel om de Archiefwet ingrijpend te wijzigen, heft de wettelijke bescherming van de persoonsgegevens van levende mensen in veel gevoelige archieven in feite op. Daarvoor waarschuwt de Autoriteit Persoonsgegevens (AP).
Aanleiding om de Archiefwet te wijzigen, is het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR). Dat bevat dossiers van mensen die zijn onderzocht op samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog. Een plan om dit archief voor iedereen integraal online beschikbaar en volledig doorzoekbaar te maken, werd eind 2024 uitgesteld door de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Vanwege te grote privacyrisico’s voor levende mensen die in het archief voorkomen. Het gaat mogelijk om honderden tot duizenden mensen.
De minister wil via een wijziging van de Archiefwet het CABR op termijn alsnog volledig online doorzoekbaar maken. En dit ook mogelijk maken voor andere archieven. Dit gaat op meerdere punten te ver, schrijft de AP in een wetgevingstoets. Zo maakt het voorstel in feite een einde aan de wettelijke bescherming van gevoelige persoonsgegevens in archieven. En geeft het veel te veel ruimte aan archiefinstellingen om bijzonder persoonlijke informatie van levende mensen online te zetten, en voor iedereen doorzoekbaar en deelbaar te maken.
Dat doorstaat de toets niet, stelt de AP. Een juiste balans tussen het belang van (online) beschikbaarheid en het belang van gegevensbescherming gaat iedereen aan. Zulke keuzes horen niet bij archiefinstellingen, maar bij de democratisch gekozen wetgever. Die moet heldere kaders vastleggen.
Wie toegang wil tot gevoelige informatie van levende mensen in een archief, moet daar een goede reden voor hebben. Zoals onderzoekers, journalisten of nabestaanden van oorlogsslachtoffers. Er mag geen vrijbrief komen om archiefstukken met gevoelige persoonsgegevens zonder waarborgen online te zetten. En online, en doorzoekbaar en voor iedereen gaat dus te ver. Levende mensen hebben recht op bescherming van hun gegevens, ongeacht om welk archief het gaat. De overheid moet er met goede wetgeving en zorgvuldige uitvoering voor zorgen dat die bescherming er ook echt is.
